Koffie verkeerd?

door Jacky van de Goor

Even een pauzemomentje, alleen met een bak koffie in de tuin. Even helemaal niks. Ik kijk naar de kop koffie in mijn handen. Snel en gedachteloos gemaakt: koffie (oplos, lekker makkelijk), melkpoeder, kokend water.
Waar komt die koffie eigenlijk vandaan, vraag ik me af, waar zijn die bonen verbouwd? En hoe zijn die van boon in dit potje beland? Best bijzonder eigenlijk. Wie heeft die bonen geplukt, hoe zijn ze in een fabriek terecht gekomen? En hoe van die fabriek naar de winkel waar ik de pot heb gekocht?
Hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik me verwonder. Uit welke koe komt deze poedermelk? Of zit ik melk te drinken van meerdere koeien door elkaar? Zou zo maar kunnen. En de vrachtwagens die de koffie en melk hebben getransporteerd – wie reed erin, waar zijn die onderdelen gemaakt, waar is íe in elkaar gezet? Door wie, en hoe?

Mijn kleine koffiemomentje wordt steeds groter. Een steeds verder uitdijend netwerk dat de hele wereld overgaat. Allemaal mensen, middelen en productieprocessen die samenkomen in mijn kopje koffie. Ik in het centrum van de wereld: door het drinken van deze koffie zet ik onbewust deze hele keten in werking.  Door mij  gaan de vrachtwagens rijden, wordt de koffie geplant en geoogst, worden de koeien gefokt en gemolken, ….
Oppermachtig ben ik eigenlijk. Dat ik dat niet eerder in de gaten heb gehad.

Macht en machteloosheid in een kop koffie

Na de verwondering komt meteen de onrust. Want hoe gaat dat eigenlijk daar in die koffieplantage, in die fabrieken? Heeft die koe wel daglicht gezien? Neemt de chauffeur wel voldoende rust? Wat zijn de arbeidsomstandigheden in de fabrieken? Hoeveel afval wordt er geproduceerd, hoeveel uitlaatgassen komen er vrij, …?
Ik realiseer me dat ik misschien, en zelfs hoogst waarschijnlijk, dingen in stand houd waar ik helemaal niet blij van word. Wel van de koffie, maar niet van de hele achterkant daarvan.  Het is weliswaar fair trade koffie, maar dat is maar een heel klein deeltje van de hele keten. Ik weet niet wat ik in gang zet, laat staan dat ik weet hoe ik het kan beïnvloeden. En dat geldt niet alleen voor  de koffie, maar ook voor mijn tandpasta, schoenzolen, telefoonhoesje en al die duizenden producten die ik zo argeloos aanraak elke dag.

De complexiteit overvalt me. Ik voel me machtig en machteloos tegelijkertijd.
Wat nu? Wat kan ik doen? Ik ben er helemaal stil van. Eigenlijk, op dit moment, kan ik maar één ding doen.

Dus koeien, boeren, melkmachinefabrikanten, melkmachineleveranciers, installateurs en –onderhoudsmensen, melkwagenchauffeurs, fabrieksbouwers, melk-in-melkpoederomzetmachinemakers en - bediendes, melkpoederpotontwerpers, - producenten en -vullers, melkpoederpotetiketontwerpers, - drukkers en –lijmers,  niet te vergeten ook de lijmfabrikanten en de fabrikanten van lijmmachines, met hun leveranciers en distributeurs ; koffieverbouwers, koffiebonenplukkers, koffiebonentransporteurs en koffiebranders, koffiemalers, koffiemaal- en brandmachineleveranciers en producenten, koffieverpakkers, koffieverpakkingsontwikkelaars, -drukkers en – papierleveranciers, koffietransporteurs, vrachtwagen- en bootbouwers, winkelpersoneel en àl die mensen die ik ben vergeten en waar ik me niet eens van bewust ben:

Dank jullie wel!
Het was een heerlijk bakkie. Ik heb ervan genoten.