Robots, voetbal en het hogere doel: een paradigmashift

door Jacky van de Goor

Onlangs was ik te gast bij de Robocup, het internationale voetbaltoernooi voor robots, met maar liefst 40 deelnemende landen. Een hele nieuwe wereld: ik vergaapte me aan de robots (waaronder de ontwapenende ‘humanoids’), de wedstrijden en aan het internationale gezelschap van fastfood etende technologiestudenten.

Mijn verbazing werd nòg groter, toen ik hoorde wat de grondregel is van deze jaarlijkse competitie: na afloop van het kampioenschap stellen alle teams hun programmatuur aan elkaar ter beschikking. Alle kennis komt vrij voor iedereen.
Hè, dacht ik, het is toch een wedstrijd, dan geef je je kennis toch niet zomaar weg?

Jawel, dat was juist wèl de bedoeling, werd mij verteld. Deelnemende teams hebben namelijk een gezamenlijk hoger doel: in 2050 met robots voetballen tegen echte mensen! Dat doel kan alleen behaald worden als iedereen alle kennis vrijgeeft. Door van elkaar te leren ontstaan er ieder jaar weer slimmere, geavanceerdere robots en kunnen ze de spelregels van het robotvoetbal ieder jaar aanpassen, steeds meer in de richting van het echte-mensen-voetbal. Het hogere doel komt steeds meer in zicht.

Wauw, dacht ik. Wat een waanzinnig principe: je concurrent alles geven! Wat een kennis komt er dan vrij, wat een vlucht kan ontwikkeling dan nemen! Fantaseer eens mee: hoe zou het zijn als bedrijven en instellingen dat óók zouden doen? Misschien komen er dan eindelijk echt goede en betaalbare medicijnen tegen malaria, komen er des te sneller ècht schone auto’s, …..

Wat een waanzinnig principe: je concurrent alles geven! Wat een kennis komt er dan vrij, wat een vlucht kan ontwikkeling dan nemen!

Maar dan dichtbij huis: hoe zou dat voor mij zijn, als organisatieadviseur, om al mijn best practices en lessons learned met iedereen te delen? Toch wel een hele spannende gedachte. Of eigenlijk: gewoon héél eng. Blijf ik dan nog wel staan? Kan ik me dan nog wel onderscheiden? Ik stelde de vraag ook aan enkele mensen in mijn omgeving, die de lijst met maarr-en alleen maar aanvulden: dan halen we onze investeringen er niet meer uit, dan lopen anderen weg met onze goede ideeën, dan verliezen we marktaandeel, ….

Er ontstond een lijstje ‘moderne zakelijke paradigma’s’. Een tragisch lijstje: paradigma’s waar we eigenlijk onszelf mee tekort doen. Die onze idealen doen verpulveren tot naïeve fantasieën. Want dat doen ze toch eigenlijk: onze hogere doelen en drijfveren ondermijnen. Ze halen onze aandacht weg van waar het echt om gaat: goeie medicijnen maken, mensen genezen, vitale organisaties creëren, noem maar op. Die dingen waar je vanuit je vakmanschap eigenlijk voor staat. Maar ja…

Maar is dat nou echt zo naïef? Of zou het omgekeerde óók waar kunnen zijn? Dat door delen van kennis, je juist minder hoeft te investeren omdat je het wiel niet helemaal zelf hoeft uit te vinden? Dat de concurrentie minder hard wordt, omdat er door de toegenomen kwaliteit van diensten méér vraag ontstaat? Dat we veel tijd en geld besparen omdat allerlei juridisch gedoe rondom ‘eigendom’ overbodig wordt? En dat de intrinsieke motivatie van mensen toeneemt, omdat ze zien dat ze echt een bijdrage leveren aan iets belangrijks? Waardoor ze gezonder blijven en beter presteren?

Het is maar een wilde fantasie. Maar Robocup laat zien dat dat niet zo wild en gevaarlijk is als we denken. Dat het niet òf-òf is, maar èn-èn. Je kunt een hoger doel nastreven èn gewoon geld verdienen. Creating wealth by giving it away – RepRap leeft deze visie met de zichzelfprintende 3D printer. En er zijn méér voorbeelden.

Misschien is het wel andersom.
En zijn het juist onze eigen paradigma’s waar we bang voor moeten zijn….